Endekse Geri Don TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kanun Numarası : 4077
Kabul Numarası : 23/2/1995
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 8/3/1995 Sayı : 22221
Yayımlandığı Düstür : Tertip : 5 Cilt : 34 Sayfa :
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1 - Bu Kanunun amacı,ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun
olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu,aydın-
latıcı,eğitici,zararlarını tazmin edici,çevresel tehlikelerden korunmasını sağ-
layıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özen-
dirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri
teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 - Bu Kanun,1 inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasa
larında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü hukuki işlemi kap-
sar.
Tanımlar
Madde 3 - Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Ticaret konusu taşınır eşyayı,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan bedeni ve/veya fikri
faaliyetleri,
e) Standart: Türk Standardını,
f) Tüketici: Bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak nihai olarak
kullanılan veya tüketen gerçek veya tüzel kişiyi,
g) Satıcı:Kamu kurum ve kuruluşları da dahil olmak üzere tüketiciye mal ve
hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) İmalatçı - Üretici: Kamu kurum ve kuruluşları da dahil olmak üzere tüke-
ticiye sunulmuş olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammadde-
lerini yahut ara mallarını üretenleri,
i) Tüketici Örgütleri: Tüketicinin korunmaası amacıyla kurulan dernek,vakıf
ve tüketim kooperatiflerini,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin Korunması ve aydınlatılması
Ayıplı Mal ve Hizmetler
Madde 4 - Ambalajında,etiketinde,tanıtma ve kullanma kılavuzunda yer alan
veya satıcı tarafından vaadedilen veya standardında tespit edilen nitelik ve/ve-
ya niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini
veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi,
hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mal veya hizmetler,ayıplı mal veya ayıp-
lı hizmet olarak kabul edilir.
Satın alınan malın ayıplı olduğunun anlaşılması halinde;tüketici,malı teslim
aldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde bu malları satıcı firmaya geri vere-
rek değiştirilmesini veya ödediği bedelin iadesini veya ayıbın neden olduğu de-
ğer kaybının bedelden indirimini ya da ücretsiz olarak tamirini talep edebilir.
Tüketici bu taleplerden herhangi birisini tercihte serbesttir.Satıcı,tüketicinin
tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.Ayıplı maldan ve/veya ayıp-
lı malın neden olduğu her türlü zarardan dolayı tüketiciye karşı satıcı,bayi,
acenta,imalatçı-üretici ve ithalatçı,müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.
Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Satılan malın ayıbı gizli nitelikte ise veya ayıp tüketiciden hile ile giz-
lenmişse,satıcı 15 gün içerisinde kendisine başvurulmadığını ileri sürerek
sorumluluktan kurtulamaz.
Satıcı daha uzun bir süre için garanti vermemiş ise,ayıplı maldan ve ayıplı
malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı açılacak davalar,ayıp daha sonra
ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren 2 yıllık
zamanaşımına tabidir.Ancak satıcı,satılan malın ayıbını tüketiciden hile ile
gizlemiş ise,2 yıllık zamanaşımı süresinden yararlanamaz.
Ayıplı hizmetler hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır.Ayıplı hizmetin
yeniden görülmesi imkansızlaşmışsa veya amaca aykırı sonuçlar doğuracak nitelik-
te ise,bedel iadesinde tüketicinin ayıplı hizmetten sağladığı fayda kadar indi-
rim yapılır.
Ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mal ve hizmetler hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak kullanılmış,tamir edilmiş veya ayıplı mal üzerine veya am-
balajına,imalatçı veya satıcı tarafından alıcının kolaylıkla okuyabileceği şe-
kilde "özürlüdür" ibaresini içeren bir etiket konulması zorunludur.Bu durum,tü-
keticiye verilen fatura,fiş veya satış belgesi üzerinde de gösterilir.
Yalnızca ayıplı mal satan veya işyerinin bir kat ya da reyon gibi bir bölü-
münü sürekli olarak ayıplı mal satışına tahsis etmiş olan satıcılara yukarıdaki
fıkra hükmü uygulanmaz.
Satıştan Kaçınma
Madde 5 - Üzerinde "numunedir" veya veya "satılık değildir" ibaresi bulunma-
yan bir malın;ticari bir kuruluşun vitrininde,rafında veya açıkça görülebilir
herhangi bir yerinde teşhir edilmesi,onun stokta bulunduğu anlamına gelir.Satıcı
teşhir ettiği malların satışından kaçınamaz.Satılmadığı halde satılmış gibi
gösteremez.
Hizmetlerin satışından da haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Satıcı,bir mal veya hizmetin satışını,o mal veya hizmetin kendisi tarafından
belirlenen miktar,sayı,ebat veya süresi kadar satınalınması ya da başka bir ma-
lın veya hizmetin satınalınması koşuluna bağlı kılamaz.
Malın ya da hizmetin belli miktar,sayı,ebat ya da süre koşuluyla satılması,
teamül,ticari örf veya adetten ise,üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz.
Taksitli Satışlar
Madde 6 - Taksitli satışlarda;tüketici,borçlandığı toplam miktarı önceden
ödeme hakkına sahiptir.Tüketici aynı zamanda,bir taksit miktarından az olmamak
şartıyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir.Her iki durumda da
satıcı,ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı,taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun
tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa,bu hak;ancak satıcının bütün
edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin ifa edilmemiş bir ediminin
üzerinden en az dört hafta geçmiş olması ve satıcının en az bir haftalık bir sü-
re vererek muacceliyet uyarısında bulunması koşullarıyla kullanılabilir.Taraf-
larca belirlenen ve tüketiciye yazılı olarak bildirilen mal veya hizmetin toplam
satış fiyatı hiçbir şekilde artırılamaz.Taksitli satışlarda satıcı,aşağıdaki
bilgileri yazılı olarak bildirmek ve taraflar arasında aktedilen sözleşmenin bir
nüshasını tüketiciye vermek zorundadır.
a) Mal ve hizmetlerin peşin satış fiyatı,
b) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek toplam satış fiyatı,
c) Faiz miktarı,faizin hesaplandığı yıllık oran ve gecikme faizi oranı,
d) Ön ödeme tutarı,
e) Ödeme planı.
Kampanyalı Satışlar
Madde 7 - Gazete,radyo,televizyon ilanı vesair yollarla halka duyurularak
düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul etmek suretiyle ve malın veya hizmetin
bilahare teslim edilmesi veya yerine getirilmesi vaadiyle yapılan satışlarda,
ilan ve taahhüt edilen mal ve hizmetlerin teslimatının zamanında yapılmaması,
fiyat,nitelik ve miktarında anlaşmalara aykırı davranılması durumunda,satıcı,
bayi,acenta,temsilci,imalatçı-üretici ve ithalatçı müştereken ve müteselsilen
sorumludur.
Kampanyalı satış olarak nitelendirilemeyen ancak,malın veya hizmetin bilaha-
re teslim veya yerine getirilmesi koşuluyla yapılan her türlü satışlar da birin-
ci fıkra hükmüne tabidir.
Kampanyalı satışlarda satıcı,6 ıncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen
bilgilere ek olarak,"kampanya bitiş tarihi" ve "malın ya da hizmetin teslim veya
yerine getirilme tarih ve şekli"ne ilişkin bilgileri de yazılı olarak vermekle
yükümlüdür.
Taksitle yapılan kampanyalı satışlarda,6 ncı maddenin birinci ve ikinci fık-
ra hükümleri de uygulanır.
Kapıdan Satışlar
Madde 8 - Kapıdan satışlar;işyeri,fuar,panayır gibi satış mekanları dışında,
önceden mutabakat olmaksızın yapılan,değeri 1.000.000 (3.400.000) Türk Lirasını
aşan,tecrübe ve muayene koşullu satışlardır.(1)
-----------------
(1) Bu fıkrada yeralan parasal sınır, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 21/12/1995
tarih ve 22500 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TRKGM - 95/135-136 Seri
No'lu Tebliğ ile 1/1/1996 tarihinden geçerli olmak üzere 2.000.000 TL.,
10.12.1996 tarih ve 22843 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TRKGM-96/127-128
Seri No'lu Telbiğ ile de 1.1.1997 tarihinden geçerli olmak üzere
3.400.000 TL. olarak tespit edilmiş ve metne parantez içinde siyah punto
ile işlenmiştir.
Bu tür satışlarda;tüketici,yedi günlük tecrübe ve muayene süresi sonuna ka-
dar malı,kabul veya hiçbir gerekçe göstermeden,reddetmekte serbesttir.Satıcı
almış olduğu bedeli,kıymetli evrakı ve tüketiciyi bu hukuki işlemden dolayı borç
altına sokan her türlü belgeyi,cayma bildiriminin kendisine iadeli taahhütlü
mektup ya da noter aracılığı ile ulaşması veya bizzat teslim edilmesi tarihinden
itibaren 10 gün içerisinde tüketiciye iade etmekte ve 20 gün içerisinde de malı
almakla yükümlüdür.
Tüketici,malı kendisine teslim anındaki durumu ile geri vermekle ve kullanım
söz konusu ise,kullanma dolayısıyla malın ticari değerindeki kaybı tazminle yü-
kümlüdür.Malın tüketicinin zilyedinde bulunması,başlıbaşına bir değer azalmasını
ifade eder.
Mal veya hizmetin iadesi imkansızlaşmış veya amaca aykırı hale gelmişse tü-
ketici,bu mal veya hizmetten sağladığı fayda kadar bir bedeli satıcıya ödemekle
yükümlüdür.
Satıcının mal veya hizmeti işyeri dışında satışa sunması,teamül,ticari örf
veya adetten ise,bu madde uygulanmaz.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda,ayrıca 6 ncı madde hükümleri uygulanır.
Birinci fıkrada belirtilen 1.000.000 liralık değer,her yılın Ekim ayı sonun-
da Devlet İstatistik Enstitüsü'nün Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana ge-
len ortalama fiyat artışı oranında artar.Bu durum,Bakanlıkça her yıl Aralık ayı
içinde Resmi Gazetede ilan edilir.
Kapıdan Satışlarda Satıcının Yükümlülüğü
Madde 9 - Kapıdan satışlarda satıcı,hazırladığı sözleşme,fatura veya tesel-
lüm makbuzu ile birlikte en az 12 punto siyah koyu harflerle yazılmış "Tüketici-
nin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe göster-
meksizin yedi gün içerisinde malı reddederek alım-satım işleminden cayma hakkı-
nın var olduğnunu ve cayma ihbarının satıcıya bildirimi tarihinden on gün içinde
de tüketicinin vermiş olduğu bedelin,kıymetli evrakın ve tüketiciyi bu hukuki
işlemden dolayı borç altına sokan her türlü belgenin satıcı tarafından iade e-
dileceği"ni bildiren bir belgeyi;sahip olduğu hakların kendisine anlatıldığını,
cayma hakkını açıklayan belgenin kendisine teslim edilip satıcının açık adresi-
nin bildirilmiş olduğunu beyan eden ve tüketici tarafından da imzalanmış olan
bir tutanak karşılığında tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Satıcı tüketiciden almış olduğu imzalı belgeyi bir uyuşmazlık halinde mahke-
meye ibraz etmekle yükümlüdür.Satıcının bu belgeyi ibraz edememesi ya da ibraz
etmemesi halinde,satıcının bu belgede belirtilmiş olan borçlarını yerine
getirmemiş olduğu kabul edilir.
Tüketici Kredisi
Madde 10 - Tüketicilerin banka veya benzeri finans kurumlarına bir mal veya
hizmeti satın almak amacıyla tüketici kredisi almak için başvurmaları durumunda
banka veya finansman kuruluşları ile tüketiciler arasında yazılı bir sözleşmenin
yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının da tüketiciye verilmesi zorunludur.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları,sözleşme süresi
içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
b) Ödeme tarihleri,anapara,faiz,fon ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtil-
diği ödeme planı,
c) Tüketici kredisi tutarı,
d) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
Aranır.
Tüketici, banka veya finans kurumlarına borçlandığı toplam miktarı önceden
ödeyebileceği gibi aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit
ödemesinde de bulunabilir. Her iki durumda da banka veya finans kurumları,
ödenen miktara göre gerekli faiz, komisyon indirimini yapmakla yükümlüdürler.
Banka veya finans kurumlarının, tüketici kredisini, belirli bir mal veya
hizmetin satın alınması ya da belirli bir satıcı ile yapılacak hukuki işlem
koşulu ile vermeleri durumunda bunlar, satılan malın ayıbından ötürü tüketiciye
karşı satıcı ile müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.
Süreli Yayınlar
Madde 11 - Süreli yayınlara abone olan tüketiciler, abonelik sözleşmesinde
yer alan fiyat ve niteliğe ilişkin koşullara aykırı davranılması hallerinde,
abone işlemlerini yapan sorumlu kişiye ya da yayın kurumuna isteklerini yazılı
olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek taraflı son verebilirler. Yayıncı,
abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın 15 gün içinde iade
etmekle yükümlüdür.
Tüketicinin aboneliğe son verme isteği; yazılı bildirimin satıcıya ulaştığı
tarihten itibaren günlük yayınlarda 15 gün, haftalık yayınlarda 1 ay, aylık
yayınlarda 3 ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli yayınlarda ise, bildi-
rimden sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe konulur.
(Ek: 15/1/1997-4226/1 md.) Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne
amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve
benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir ürün verilmesinin taahhüt edil-
diği kampanyalarda; kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak, poster, sözlü veya
görüntülü manyetik bant veya optik disk gibi süreli yayıncılık amaçlarına aykı-
rı olmayan kültürel ürünler dışında hiçbir mal ya da hizmetin taahhüdü ve dağı-
tımı yapılamaz. Her halukarda bu mal veya hizmetin piyasa değeri, tüketicinin
ilgili kampanya süresince süreli yayını satın almak için ödediği toplam bedelin
% 50'sini aşamaz ve bu şekildeki kampanyaların süresi 60 günü geçemez. Kampanya
konusu mal veya hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafından karşılanması,
bu mal veya hizmetin ikinci ürün sayılmasına engel değildir.
(Ek: 15/1/1997 - 4226/1 md.) Kampanya süresince, süreli yayının satış fiya-
tı, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal veya hizmetin yol açtığı
maliyet artışı nedeniyle artırılamaz. Kampanya konusu mal veya hizmet taahhüdü
ve dağıtımı bölünerek yapılamayacağı gibi, bu mal veya hizmetin ayrılmaz ya da
tamamlayıcı parçaları da ayrı bir kampanya konusu haline getirilemez. Bu Kanu-
nun uygulamasında, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen her bir mal veya
hizmete ilişkin işlemler bağımsız bir kampanya olarak kabul edilir.
Etiket
Madde 12 - Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malların veya
ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir
şekilde o malın menşei, cinsi ve fiyatı hakkında bilgileri içeren etiket konul-
ması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listele-
rin görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de birinci fıkraya göre
düzenlenerek asılır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini, içeriğini, usul ve esasla-
rını bir yönetmelikle düzenler.
Belediyeler, bu madde hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri
yürütmekle görevlidirler.
Garanti Belgesi
Madde 13 - İthalatçı veya imalatçı firmalar ithal ettikleri veya ürettikleri
sanayi malları için garanti belgesi düzenlemek zorundadırlar. Garanti belgesinin
tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu, tüketicinin malı satın
aldığı satıcı, bayi, acenta ya da temsilciliklere aittir. Garanti süresi malın
teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari bir yıldır. Garanti belgeleri, satın
alınan mala ilişkin faturanın tarih ve sayısı ile bandrol ve seri numarasını
içermek zorundadır.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde,
gerek malzeme ve işçilik gerekse montaj hatalarından dolayı arızalanması halinde
malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi bir ad
altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Garanti süresi içerisinde sık sık arızalanması sonucu maldan yararlanamama-
nın süreklilik arzetmesi veya tamiri için gereken azami sürenin aşılması halle-
rinde, tüketici, malın ücretsiz olarak yenisi ile değiştirilmesini satıcıdan
talep edebilir. Satıcı bu talebi reddedemez. Tüketicinin bu talebine karşı sa-
tıcı, bayi, acenta, imalatçı-üretici ve ithalatçı müştereken ve müteselsilen so-
rumludurlar.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yeralan hususlara aykırı kullanılma-
sından kaynaklanan arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak zorunda bu-
lunduğunu ve bu malların arızalarının tamiri için gereken azami süreleri Türk
Standartları Enstitüsü ile birlikte müştereken tespit ve ilanla görevlidir.
Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Madde 14 - Sanayi mallarından ithal edilmiş olanların, bakım, onarım ve kul-
lanılmasına ait tanıtma ve kullanım kılavuzlarının aslına uygun Türkçe tercüme-
leriyle, yurt içinde üretilenlerin bakım, onarım ve kullanılmasını gösterir
Türkçe tanıtım ve kullanım kılavuzlarıyla birlikte satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım kılavuzu ile
satılmak zorunda bulunduğunu Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte tesbit ve
ilanla görevlidir.
Servis Hizmetleri
Madde 15 - İthalatçı veya imalatçılar sattıkları sanayi malları için o malın
Bakanlıkça tespit ve ilan edilen kullanım ömrü süresince, bakım, onarım ve ser-
vis hizmetlerini yürütecek istasyonları kurmak ve yeterli teknisyen kadrosu ile
yedek parça stoku bulundurmak zorundadırlar.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları kurulmasının zorunlu olduğu
ile servis istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları Türk
Standartları Enstitüsü ile müştereken tespit ve ilanla görevlidir.
Ticari Reklamlar ve İlanlar
Madde 16 - Ticari reklam ve ilanların yasalara ve genel ahlaka uygun, dürüst
ve doğru olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını
istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet
hareketlerini ve suç işlemeye özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaş-
lıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilanlar yapılamaz.
Reklam Kurulu
Madde 17 - Ticari reklam ve ilanlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek,
bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilanları incelemek ve inceleme sonucuna
göre 16 ncı madde hükümlerine aykırı hareket edenleri cezalandırmak, sözkonusu
reklam ve ilanları durdurmak ve/veya aynı yöntemle düzeltmek hususlarında Ba-
kanlığa öneride bulunmakla görevli bir "Reklam Kurulu" kurulmuştur.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilanlarda uyulması gereken ilkeleri belirle-
mede; ülke koşullarının yanısıra, reklamcılık alanında evrensel kabul görmüş
tanım ve kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili Genel Müdür tarafından yürütülen
Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça, yükseköğrenim görmüş ve iktisat, maliye, hukuk ve işlet-
mecilik dallarından birinde veya birkaçında en az 10 yıllık tecrübesi bulunan
kişiler arasından görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet Bakanlığı'nca, bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler
arasından görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu'nca görevlendirilecek bir üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite öğretim
elemanları arasından seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyi'nin görevlendireceği bir üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin görevlendireceği bir üye,
h) Ankara, İstanbul ve İzmir Gazeteciler Cemiyetlerinin kendi aralarından
seçeceği bir üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasın-
dan seçeceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Santkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsü'nden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Mühendis Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi Konfederasyonlarından iki üye,
Olmak üzere onyedi üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır. Süresi bitenler yeniden görev-
lendirilebilir veya seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple boşaldığı
takdirde boşalan yerlere üçüncü fıkra esasları dahilinde bir ay içerisinde
görevlendirme veya seçim yapılır.
Kurul en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı
üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az dokuz üyenin hazır bulunması ile toplanır ve
toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve geçici olarak görev yapmak üzere
özel ihtisas komisyonları kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda görev yapmasını
uygun göreceği kamu personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi olanlara
verilecek huzur hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine ödenecek huzur
ücreti Bakanlıkça belirlenir.
Kurulun sekreterya hizmetleri Bakanlık tarafından yerine getirilir.
Reklam kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları ile sekreterya
hizmetlerinin ne suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından çıkarılacak
bir yönetmelikle belirlenir.
Zararlı ve Tehlikeli Mal ve Hizmetler
Madde 18 - Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi ve çevre
sağlığına zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların emniyetle
kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım
kılavuzlarına, bu durumla ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek
ve okunacak şekilde konulur veya yazılır. Bakanlık, hangi mal veya hizmetlerin
açıklayıcı bilgi ve uyarıları taşıması gerektiğini ve bu bilgi ve uyarıların
şeklini ve yerini Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte tespit ve ilanla gö-
revlidir.
Kalite Denetimi
Madde 19 - Bakanlık, tüketicinin can ve mal güvenliği ile fizik ve çevre
sağlığına ve bu konularda bilgilenderilmesine ilişkin, standardına göre veya
standardı yoksa standarda esas teşkil etmek üzere belirlenecek özelliklere göre
yapılacak kalite denetimi ile mal, hizmet ve tesislerin belgelendirilmesi hak-
kındaki usul ve esasları, Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit
ve ilanla görevlidir.
Ancak 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca Turizm Bakanlığından bel-
geli ve belgelendirilecek tesisler bu uygulamadan muaftır.
Tüketicinin Eğitilmesi
Madde 20 - Tüketicinin eğitilmesi konusunda her derecedeki okulların ders
programlarına Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve aydınlatılması için kitap, mecmua ve broşür çıka-
rılmasına ve tüketicinin biliçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda prog-
ramlar düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin önerisi ile
Bakanlıkça tespit ve ilan olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici Konseyi
Madde 21 - Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korun-
masına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların tüketici lehine çözül-
mesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair
görüşleri ilgili mercilere iletmek amacıyla, Bakanlığın koordinatörlüğünde bir
"Tüketici Konseyi" kurulur.
Tüketici Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği bir bakanlık görevlisinin
başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma, Tarım
ve köyişleri, Turizm ve Çevre Bakanlıkları ile Devlet Planlama Teşkilatı Müste-
şarlığı, Hazine Müsteşarlığı,Dış Ticaret Müsteşarlığı, Devlet İstatistik Ensti-
tüsü Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı, Milli Prodüktivite
Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Türk Belediyecilik Derneği, İşçi Sendikaları
Konfederasyonları, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, Yüksek Öğretim Kurulu,
Türkiye Barolar Birliği, Türk Mimar Mühendis Odaları Birliği, Türk Eczacılar
Birliği, Türk Tabibleri Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu,
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Milli Kalite
Konseyi, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı ve Tüketici Örgütleri temsilcilerinden
oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin sayı ve
nitelikleri ile Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici örgütlerinin sahip
olmaları gereken asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine göndere-
cekleri temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşla-
rından gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye
sayısının %50'sinden fazla olamaz.Tüketici Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça
çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Madde 22 - Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, tüketiciler ile satıcılar
arasında çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla belediyelerle
koordineli olarak, en az bir "tüketici sorunları hakem heyeti" oluşturmakla
görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur
tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının
konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun
mensupları arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile
esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin
seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dahil 5 üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi
odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar
odalarının görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin
tacir veya esnaf ve sanatkar olup almamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları
hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir
memur tarafından yürütülür. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun sağ-
lanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re'sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin vereceği kararlar, tüketici mahkeme-
lerinde delil olarak ileri sürülebilir. Uyuşmazlık konusu mal veya hizmet bede-
linin 5.000.000 (17.200.000).-TL.'yi aşmadığı hallerde, bu heyetlerce verilmiş
bir karar olmaksızın tüketici mahkemelerine başvurulamaz. Bu parasal sınır,
her yıl 8 inci maddenin son fıkrasında gösterilen usul çerçevesinde yeniden
belirlenir.(1)
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlara ilişkin uyuşmazlıklar,
tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetki kapsamı dışındadır.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışması, usul ve esasları
ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılamaya ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici Mahkemeleri
Madde 23 - Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihti-
laflara tüketici mahkemelerinde bakılır.
Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca
belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça
açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici Mahkemelerinde
görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun Yedinci Babı, Dördüncü
Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Üretimin, Satışın Durdurulması ve Malın Toplatılması
Madde 24 - Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık
veya tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının durdurulması
ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için dava açabilirler.
Mahkeme, dava sonucunda ayıplı malların toplatılması kararını vermiş ise;
ayıplı malın ve ayıbın niteliğine göre bu malların, satıcıya iade edilip edil-
memesine de karar verir. Ancak, malların toplatılması için yapılan hertürlü
masraf, aleyhine karar verilen kişi tarafından ödenmedikçe mallar kendisine
iade edilmez.
------------
(1) Bu fıkrada yeralan parasal sınır, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 21/12/1995
tarih ve 22500 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TRKGM-95/135-136 Seri No'lu
Tebliğ ile 1/1/1996 tarihinden geçerli olmak üzere 10.000.000 TL. 10.12.1996
tarih ve 22843 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan TRKGM-96/127-128 Seri No'lu
Tebliğ ile de 1/1/1997 tarihinden geçerli olmak üzere 17.200.000 TL. olarak
tespit edilmiş ve metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.
Dava konusu malları satış amacıyla elde etmiş olan üçüncü kişilerin
açacakları rücu davaları da asıl davaya bakan mahkemede görülür.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin uğradıkları maddi ve manevi
zararlar nedeniyle tek tek dava açma hakları saklıdır.
Ceza Hükümleri
Madde 25 - 4 üncü maddenin yedinci fıkrasına, 5 inci maddenin birinci
fıkrasına, 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına, 7 nci maddenin üçüncü fıkrasına,
9 uncu maddenin birinci fıkrasına, 10 uncu maddenin birinci fıkrasına ve
12 nci maddenin bir ve ikinci fıkralarına aykırı hareket edenler hakkında
5.000.000 lira para cezası uygulanır.
8 inci maddenin ikinci fıkrasına, 13 üncü maddenin bir ve ikinci fıkrala-
rına, 14 üncü maddenin birinci fıkrasına, 15 inci maddenin birinci fıkrasına,
27 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında 10.000.000 lira
para cezası uygulanır.
16 ncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında 200.000.000 lira para cezası
uygulanır. 16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde yayın yapan yazılı, sözlü,
görsel vesair araçlar ile gerçekleşmiş ise, cezanın on katı uygulanır. Bakanlık
ayrıca ticari reklam veya ilanın durdurulması ve/veya aynı yöntemle düzeltilme-
sini ilgililerden ister. Bu isteğe rağmen 16 ncı maddeye aykırılığın devamı
halinde, Bakanlık ticari reklam veya ilanın durdurulması ve/veya aynı yöntemle
düzeltilmesi talebi ile tüketici mahkemesine başvurabilir.
18 inci ve 19 uncu maddeye aykırı hareket edenler hakkında 100.000.000 lira
para cezası uygulanır. Ayrıca 18 inci madde uyarınca mecburi standardına aykırı
olarak imal edilen malın, tüketicinin, can ve mal güvenliği ve sağlığı ile
doğrudan ilgisinin bulunması ve standardına intibak ettirilmesinin imkansız
olması hallerinde, tüketici mahkemesi, doğrudan veya Bakanlığın başvurusu üzeri-
ne üretim ve satışın engellenmesi için işyerinin kapatılmasına ve malın müsade-
resine ve gerektiğinde tüketim ve kullanım amacıyla elinde bulunduranlardan top-
latılmasına karar verebilir. Bu fıkranın uygulandığı hallerde, verilip kesin-
leşen işyeri kapatma karar özetleri, büyük harflerle yazılmak suretiyle ve
kapatma süresi kadar kalmak üzere kapatılan işyerinin göze çarpan bir yerine
yapıştırılır. Ayrıca karar özeti mahkemece Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilir
ve masrafı daha sonra faillerden alınmak üzere Ankara, İstanbul, İzmir'de ya-
yınlanan ve tirajı yüzbinin üzerinde bulunan bir veya iki gazetede ve ayrıca
varsa suç yerinde yayınlanan mahalli bir gazetede derhal ilan edilir.
(Ek: 15/1/1997 - 4226/2 md.) 11 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkrala-
rına aykırı hareket edenler hakkında 500 000 000 lira para cezası uygulanır.
Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli yayın ile gerçekleşmişse cezanın
20 katı uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın kuruluşundan kampanyanın ve
kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilanın durdurulmasını ister. Bu isteğe
rağmen aykırılığın devamı halinde, reklam ve ilanın durdurma zorunluluğunun
doğduğu tarihten itibaren her sayı için 1 000 000 000 lira para cezası uygula-
nır ve Bakanlık kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilanın
durdurulması talebi ile tüketici mahkemesine başvurur.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para cezaları, suçun aynı yıl içerisinde
tekerrürü halinde iki misli olarak uygulanır. Para cezaları her yıl başında
Türk Ceza Kanununun Ek 2 nci madde hükümleri uyarınca artırılır. (1)
Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında verilecek idari para cezaları, bu
fiiller için diğer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına engel olmaz.
Cezalarda Yetki, İtiraz ve Zamanaşımı
Madde 26 - 25 inci maddenin;
a) Birinci fıkrasında düzenlenen 12 nci maddenin bir ve ikinci fıkralarına
aykırılık halinde öngörülen cezalar belediye encümenlerince,
b) (Değişik: 15/1/1997 - 4226/3 md.) Üçüncü ve beşinci fıkralarında göste-
rilen cezalar Bakanlık tarafından.
c) Diğer cezalar o yerin mülki amiri tarafından verilir.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir. Bu cezalara
karşı tebliğ tarihinten itibaren en geç yedi gün içerisinde
------------------
(1) Bu fıkra uyarınca 1998 yılı için belirlenecek para cezalarının 1997 yılı
için uygulanan miktarları aşmamak üzere uygulanacağı; 25/12/1997 tarih ve
4316 sayılı "1998 Mali Yılı Bütçe Kanunu"nun 71 inci maddesi ile hüküm
altına alınmıştır. (R.G.; 27/12/1997-23213 Mük.)
yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın ye-
rine getirilmesini durdurmaz ve zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde in-
celeme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. İtiraz üzerine idare mahkeme-
since verilen kararlar kesindir.
25 inci maddeye göre verilen para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarının verilmesine ilişkin cezai za-
manaşımı süresi bir yıldır. Zamanaşımı süresi, bu Kanun hükümlerine aykırı
fiilin işlendiği tarihte başlar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller sözkonusu ise süre, ihlalin sona erdiği ya
da en son tekrarlandığı günden itibaren başlar. Karar aleyhine yargı yoluna baş-
vurulmuş olması tahsil zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı vermeye yetkili merci tarafından yedi gün içerisinde ilgi-
linin mensup olduğu meslek kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Denetim
Madde 27 - Bu Kanunun uygulamasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri
ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika, mağaza,
dükkan, ticarethane, depo, ambar gibi her türlü mal konulan ve/veya satılan veya
hizmet sunulan yerlerde denetleme, inceleme ve araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren husularda yetkili ve görevli kişi ve kuruluşlara
her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak gösterilmesi ve asıl ve onaylı kop-
yalarının verilmesi zorunludur.
Laboratuvar
Madde 28 - Bakanlık, bu Kanunun uygulanması için laboratuvarlar kurabilir
veya Bakanlıkların kurulu bulunan laboratuvarlarından istifade edebilir; kalite
kontrolü yapacak resmi ve özel kuruluş laboratuvarlarında bulunması gereken as-
gari teknik özellikleri ilgili bakanlıklar ile müştereken tesbit ve ilanla gö-
revlidir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sırasında alınan numunelerin tahlilleri resmi
veya özel kuruluş laboratuvarlarında yaptırılabilir. Tahlil sonuçlarının stan-
dardına aykırı çıkması halinde, buna ilişkin tüm giderler üretici kişi veya ku-
ruluş tarafından ödenir. Bu giderler, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Ödenek
Madde 29 - Bu Kanunla kurulan Tüketici Konseyi, tüketici sorunları hakem
heyetleri ve Reklam Kurulunun kuruluş ve çalışmalarına ilişkin masraflar ile
sair harcamalar, Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Yeni kurulacak ve sermayeleri en az yüzmilyon Lira ve daha yukarıda olan
anonim ve limited şirket statüsündeki tüm ortaklıkların sermayelerinin ve ser-
maye artırımı halinde artan kısmın binde ikisi nisbetinde yapılacak ödemeler,
T.C. Merkez Bankası nezdinde açılacak bir hesapta toplanır. Bu hesapta toplanan
paraların yüzde beşi bu Kanunun uygulanmasında görev alan kuruluşlar tarafından,
yüzde doksanbeşi ise 4054 sayılı Kanunla kurulan "Rekabet Kurumu" tarafından
kullanılır.
Diğer Hükümler
Madde 30 - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Yönetmelikler ve Düzenlemeler
Madde 31 - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar ve
tüketici örgütlerinin görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılır. Bakanlık, bu Ka-
nunun uygulanmasıyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri al-
maya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Kaldırılan Hükümler
Madde 32 - 3489 sayılı Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sa-
yılı İthal veya Yurt İçinde İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina Alet ve
Cihazların Tanıtmalık ile Birlikte Satışı Hakkında Kanun yürürlükten kaldırıl-
mıştır.
Geçici Madde 1 - Tüketici mahkemeleri kuruluncaya kadar bu mahkemelerde gö-
rülmesi gereken davalara bakacak mahkemeleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
belirler.
Yürürlük
Madde 33 - Bu Kanun yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 34 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
7546 - 1
4077 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
--------------------------------------------------------------------------------
4226 ---- 28/01/1997
7546-2
ÿ